Laatst vertelde een moeder mij dat haar dochter “Ik haat jou!” naar haar had geschreeuwd… omdat zij niet op vrijdagavond bij een vriendin mocht logeren. Zelf heb ik wel eens meegemaakt dat een van mijn kinderen gewoon de iPad pakte terwijl ik vlak daarvoor had aangegeven dat het geen tijd was voor een scherm. Voor veel ouders is dit een trigger waarbij je meteen in de actiemodus komt met gedachten als: “Dit kan niet!”, “Dat accepteer ik niet!” of “Hier komt zij niet mee weg!”. Brutaal gedrag of opstandigheid roept veel op. Aan de ene kant voel je je misschien gekwetst als jouw kind zoiets tegen je zegt of je gewoon negeert, aan de andere kant heb je het gevoel dat je moet handelen zodat jouw kind leert dat dit niet door de beugel kan. Deze ‘haarbal’ aan eigen emoties en emoties van jouw kind maken het opvoeden op zo’n moment behoorlijk lastig. En veel ouders voelen zich vaak achteraf een beetje rot door hun reactie…is dit herkenbaar voor je? Hoe komt dit? En hoe kan je het beste met dit soort lastige momenten omgaan?
Emotieregulatie
Op het moment dat een kind uitspraken doet als “Ik haat jou!” of “Jullie zijn de stomste ouders van de wereld!” wordt het kind overspoeld door boosheid en frustratie. Boosheid is in psychologische termen een secundaire emotie, die de meer kwetsbare emoties (primaire emoties) zoals o.a. verdriet, schuld, schaamte of angst afschermt. Het lijkt wel alsof die emotie op zo’n moment macht krijgt over jouw kind. Hoe intenser het gevoel van het kind, hoe heftiger de reactie. En dan kunnen ze dit soort uitspraken eruit gooien. Het laat zien dat kinderen nog een beperkte emotieregulatie hebben; dit betekent dat zij nog aan het leren zijn hoe zij om moeten gaan met hun eigen emoties. En eigenlijk is iedere nieuwe situatie zoals dit een kans om jouw kind hier weer een stapje in te leren. Alleen lukt dat niet op het moment zelf, want dan heeft jouw kind het even heel erg moeilijk en zal hij niets horen.
Hoe ga je om met opstandig en brutaal gedrag?
Als je kind zo tegen je uitvalt of opstandig doet dan kan je je aangevallen voelen en daarop reageren of je kan empathie tonen en de situatie proberen te zien vanuit de onmacht van het kind om met eigen emoties om te gaan. Deze laatste manier, waarin je dus niet reageert op het gedrag dat je kind aan de buitenkant laat zien, zal jouw kind het gevoel geven dat je zijn machteloosheid ziet en dat jij er altijd voor hem bent.
Positief reageren is niet over je heen laten lopen
Door niet te reageren op de woorden, maar te reageren op de gevoelens erachter, betekent dit niet dat je jouw kind over je heen laat lopen. Het is namelijk wel belangrijk om een grens te stellen. Je blijft hiermee vriendelijk en vastberaden tegelijkertijd. Daarnaast benoem je de gevoelens of het verlangen van je kind. Soms betekent het ook dat je de situatie even parkeert en er later op terug komt, als alle gemoederen weer tot rust zijn gekomen.
Bijvoorbeeld:
“Dat is een hele zware uitspraak. Wat zal je overstuur zijn om dit te zeggen. Ik weet dat je heel graag bij die vriendin wilde logeren. Ik begrijp het.”
“Het is nu niet tijd voor de iPad. Je mag mij het nu zelf geven of, als je dat te moeilijk vindt, kan ik het van je afnemen. Oké, ik ga het van je afnemen. Ik weet dat je dit niet leuk zal vinden, dat is oké.”
“Ik vind het niet oké als je zo tegen mij praat. Je zult wel heel erg overstuur zijn dat je zo reageert. Ik zie dat je het nu moeilijk hebt. Ik wil er graag meer over praten als wij allebei rustig zijn. Ik hou van je, ook als je boos op mij bent.”
Jouw eigen houding helpt jouw kind
Door zelf rustig te blijven, help je jouw kind, die totale chaos ervaart (en daardoor dit soort gedrag vertoont), om vertrouwen te krijgen dat het goed zal komen. Op het moment dat jij zelf ook in de emotie schiet, zal dit nog meer chaos geven aan je kind.
Verder is het ook goed om te kijken naar hoe jij soms zelf reageert als je door anderen (en je kind) getriggerd wordt. Geef jij dan het goede voorbeeld of ga je brutaal terug doen? Als een ouder reageert op een brutaal kind met de woorden: “Zo praat jij niet tegen mij jongedame!” dan geef je het kind eigenlijk het voorbeeld dat zo’n reactie dus oké is…
Positive Discipline: connectie vóór correctie
In Positive Discipline, de opvoedmethode waar ik ouders, hulpverleners, coaches en leerkrachten in train, gaat uit van connectie vóór correctie. Dus op het moment dat je kind zo’n heftige uitspraak doet of opstandig is, kun je ook proberen om eerst in verbinding te komen door erkenning te geven voor de emotie, en daarna aan te geven wat je niet oké vindt.
Bijvoorbeeld: “Ik zie dat jij enorm boos bent, jij wilde zo graag gaan logeren EN laten wij kijken hoe wij dit samen kunnen oplossen”.
Let op dat woordje EN…dat gebruik ik expres! Want door EN te gebruiken laat je beide zinnen naast elkaar staan. Als je het verwachte ‘maar’ gebruikt dan veeg je alles voor de ‘maar’ weg.
Nog even terugkomend op een kind dat brutaal of opstandig doet… Uiteindelijk heb je dus de keus of jij je kind op zo’n moment wilt zien als brutaal en respectloos of als een kind die het even heel erg moeilijk heeft (en die emotieregulatie aan het leren is). Met deze laatste houding kan je iets wat een persoonlijke ‘aanval’ zou kunnen zijn, buiten jezelf houden en meer compassie krijgen voor de ontwikkeling van jouw kind.