Regelmatig spreek ik ouders die vertellen dat zij het zo moeilijk vinden om consequent te zijn in het opvoeden.
Een paar voorbeeld situaties:
Bij het naar bed brengen geeft moeder aan dat zij 1 verhaaltje zal voorlezen en na wat zeuren van het kind geeft zij toe en wordt er toch nog een 2e verhaaltje voorgelezen.
Een kind is in de speeltuin aan het schreeuwen. De moeder laat weten dat zij naar huis gaan als het kind niet stopt. Zij pakt vervolgens niet door maar blijft zitten omdat zij de strijd niet aan wil gaan.
Een vader geeft aan dat hun kind geen schermtijd meer mag die dag, maar bij aanhoudend jammeren dat het kind zich buitengesloten voelt omdat hij dan niet met vriendjes mee kan gamen, maakt vader een uitzondering omdat hij zich schuldig voelt.
Ouders hebben de regel dat er niet meer gegeten mag worden voor het naar bed gaan. Hun kind geeft aan nog enorme honger te hebben en de ouders besluiten het kind toch nog een banaan te geven.
Dit zijn allemaal voorbeelden waarbij een ouder een grens stelt en vervolgens niet consequent is. De ouder doet niet wat hij of zij zegt dat hij/zij zal doen. Eigenlijk gaat het hier om het vertrouwen van jouw kind…jouw kind leert hierdoor: “Mijn ouder doet niet wat hij zegt.” Jij wordt dus als ouder minder voorspelbaar voor je kind.
Deze situaties ontstaan vaak uit liefde en een verlangen om conflicten te vermijden, maar ze kunnen onbedoeld een verwarrend signaal naar kinderen sturen. Consequent zijn betekent dat je doet wat je zegt en voorspelbaar bent. Dit geeft kinderen duidelijkheid en vertrouwen.
Waarom zijn grenzen belangrijk in de opvoeding?
Kinderen hebben duidelijkheid nodig. Zij willen graag weten waar zij aan toe zijn. Zij hebben behoefte aan liefdevolle begeleiding en structuur om zich veilig en begrepen te voelen. Op het moment dat ouders dit bieden kunnen kinderen beter begrijpen hoe de wereld in elkaar zit. Grenzen helpen kinderen ook bij het leren van zelfregulatie, omdat zij leren dat het oké is om emoties te voelen en ermee om te gaan, zelfs als ze niet altijd krijgen wat ze willen.
Wat betekent consequent zijn als ouder?
Als kinderen gaan tegenstribbelen of verdrietig worden dan krijgen we het als ouders moeilijk; wij willen onze kinderen het liefste blij en gelukkig zien. Maar meestal is er dan een stemmetje in ons hoofd dat aangeeft dat het belangrijk is om consequent te zijn. Dat hebben we in veel gevallen meegekregen vanuit de vorige generatie.
Consequent zijn betekent dat je consistent bent in wat je zegt en doet. Het gaat dus om voorspelbaar zijn en de afgesproken grenzen naleven, zodat kinderen weten wat er van hen verwacht wordt en hoe jij als ouder handelt. Dit bouwt een vertrouwen op; jouw kind kan erop vertrouwen dat jij op een bepaalde manier reageert. Consequent zijn is anders dan straffen. Straf kan op korte termijn effectief lijken, maar werkt vaak averechts op de lange termijn, omdat het vaak schaamte, schuld en boosheid veroorzaakt en geen duurzame verandering teweegbrengt.
Je zegt wat je doet en je doet wat je zegt.
Wat is de impact van inconsequent zijn?
Als kinderen regelmatig te maken hebben met ouders die het één zeggen en vervolgens het anders doen, dan ben je dus onvoorspelbaar en dit kan als gevolg hebben dat het kind jou als ouder minder gaat vertrouwen. Als je bijvoorbeeld toegeeft, nadat jouw kind lang heeft zitten zeuren om iets, dan leert het kind dat zeuren zinvol is en dat ‘nee’ niet echt nee betekent. Als je dreigt met een consequentie en dan niet doorpakt, dan leert het kind dat je niet echt meent wat je zegt. En als je op basis van schuldgevoelens een uitzondering maakt, dan leert je kind dat het zinvol is om emotionele druk uit te oefenen. Of als je een regel hebt die soms wel toegepast wordt en soms ook niet, dan leert een kind dat regels flexibel zijn afhankelijk van de situatie. Inconsequent gedrag kan kinderen aanmoedigen om grenzen steeds opnieuw te testen. Het resultaat? Meer strijd en minder duidelijkheid.
Hoe blijf je consequent, zelfs als het lastig wordt?
Consequent blijven vraagt om duidelijkheid, doorzettingsvermogen en zelfreflectie. Het is belangrijk om vooraf goed na te denken over je grenzen en waarom je deze stelt, zodat je je hieraan kunt vasthouden, ook als je kind boos, verdrietig of overtuigend is. Bespreek bepaalde terugkerende situaties met je partner en besluit hoe jullie hier samen in staan. Onthoud dat consequent zijn niet betekent dat je hard of star moet zijn, maar dat je betrouwbaar en voorspelbaar bent, wat kinderen een gevoel van veiligheid geeft.
Hoe stel je effectief een grens: een paar praktische tips
Blijf kalm en herhaal je standpunt
Zorg dat je rustig blijft, zelfs als de situatie uitdagend is. Herhaal je grens vriendelijk maar vastberaden en laat je niet meeslepen door emoties. Blijf geduldig en heb vertrouwen dat jouw kind hier doorheen komt.Blijf respectvol communiceren
Probeer met respect en begrip voor het kind te communiceren. Leg op een rustig moment uit waarom de grens bestaat, zodat je kind begrijpt dat deze bedoeld is om hem te beschermen of te helpen in zijn ontwikkeling.Richt je op connectie voor correctie
Voordat je een grens stelt, is het belangrijk om eerst in verbinding te zijn met je kind door empathie te tonen en hun gevoelens te erkennen en valideren. Hierbij kan het ook helpen om de wens van je kind te benoemen. Bijvoorbeeld: "Jij wilde héél graag nog een tweede snoepje…Ik snap het... En we hebben afgesproken dat we er maar één nemen."Vind de balans tussen vriendelijkheid en vastberadenheid
Zoek een houding die zowel vriendelijk (empathie, begrip) en vastberaden (duidelijkheid, consistentie) is. Deze combinatie, die vanuit de Positive Discipline opvoedfilosofie komt, zorgt ervoor dat kinderen de grens respecteren zonder zich gekleineerd of genegeerd te voelen.Gebruik zo mogelijk natuurlijke gevolgen of logische gevolgen in plaats van straf
Natuurlijke gevolgen, dus zonder tussenkomst van een persoon, kunnen hele leerzame ervaringen zijn voor een kind (zolang het veilig is). Geef je kind de ruimte om te leren van de natuurlijke gevolgen van hun keuzes. En ben er voor je kind ter ondersteuning, niet om in de wrijven ‘I told you so!’.Als de situatie zich niet leent voor een natuurlijk gevolg, dan kan een logische consequentie nodig zijn. Vaak worden deze verkeerd gebruikt waarbij een straf als consequentie wordt ingezet. Straf is als je wilt dat een kind iets leert door te lijden. Bij een logische consequentie is het van belang dat een kind iets voor de toekomst leert in plaats van dat het boete doet voor wat er gebeurd is. Zo krijgt een kind de kans om te leren dat het oké is om een fout te maken en het nog eens te proberen.
Zeg wat je doet en doe wat je zegt; Pak door!
Als je een grens hebt gesteld en daar een consequentie aan hebt gekoppeld, zorg dan dat deze consequentie uitvoerbaar is. Benoem wat je hebt besloten en zal doen. En pak door…doe wat je hebt gezegd dat je zou doen. Op een vriendelijk en vastberaden manier, met respect voor het kind.
Zie onderaan deze tekst een voorbeeld van grenzen stellen en doorpakken (uit het Positive Discipline boek).
Wanneer is het oké om van een grens af te wijken?
Er zijn natuurlijk ook momenten dat het nodig is om van een grens of regel af te wijken. Er zijn uitzonderingen. En het is belangrijk dat kinderen ook leren omgaan met uitzonderingen. Dus té rigide in de grenzen en regels zijn, is ook niet wenselijk. Als je besluit dat er een uitzonderingssituatie is, benoem dit dan expliciet naar je kind. Op die manier beseft een kind dat jij bewust bent dat het anders gaat dan normaal, dat dit voor nu acceptabel is en dat het de volgende keer weer op de normale manier zal gaan. En ben dan consequent dat het de volgende keer ook weer op de normale manier gaat.
Grenzen dragen bij aan de ontwikkeling van je kind
Grenzen zijn niet bedoeld om gehoorzaamheid af te dwingen maar om kinderen te helpen groeien. Uiteindelijk willen we dat kinderen eigenschappen en vaardigheden leren waar zij op de lange termijn iets aan hebben, zodat zij over een x aantal jaar als zelfstandige volwassenen in het leven kunnen functioneren. Het bieden van grenzen is een manier om een kind te helpen veerkrachtig en verantwoordelijk te worden.
Grenzen gaan zij tegen blijven komen in hun leven; tijdens werk als een leidinggevende iets niet accepteert, ten aanzien van hun eigen financiële mogelijkheden, in een relatie, gezin en bij zichzelf. Het is dus waardevol als kinderen al op jonge leeftijd leren omgaan met grenzen.
Met een combinatie van vriendelijkheid, empathie en vastberadenheid creëer je grenzen die niet alleen de groei en ontwikkeling van kinderen ondersteunen, maar ook zorgen voor meer rust en vertrouwen in huis.
Een voorbeeld van grenzen stellen en doorpakken (uit het Positive Discipline boek):
Iedere keer als moeder aan de telefoon is gaat haar dochter aan haar arm trekken. De dochter wil ook aan de telefoon praten. Nadat moeder haar dochter even aan de telefoon heeft laten praten, wil ze langer doorpraten en geeft zij de telefoon niet terug. Als moeder de telefoon afpakt dan bijt of knijpt zij haar moeder. Omdat dit probleem steeds terugkeert besluit moeder het grondig aan te pakken. Zij bedenkt hoe zij in deze situatie zou kunnen doorpakken. Op een rustig moment vertelt zij aan haar dochter dat zij begrijpt dat haar dochter haar aandacht graag wil of ook aan de telefoon wil praten. Zij legt uit dat dit soms niet mogelijk is. Moeder geeft aan dat zij het vanaf nu op deze manier gaat aanpakken: als de telefoon gaat dan zal zij haar dochter laten weten of zij mee kan praten aan de telefoon of niet. Als dat niet kan dan is het tijd om even te gaan kleuren of iets voor zichzelf te doen. Dan stelt moeder haar grens; als het te moeilijk voor je is om iets voor jezelf te doen, dan zal ik naar buiten gaan en daar het gesprek verder afmaken. De volgende keer dat de telefoon gaat vertelt moeder dat dit een gesprek is dat niet voor haar dochter is. Zij loopt met haar dochter naar haar kleurboek toe. Als haar dochter weer achter haar aan komt en schreeuwt dat zij ook mee wil praten, dan gaat moeder rustig naar buiten om het gesprek af te maken. Hier leert de dochter dat wat haar moeder zegt, zij ook echt doet. Zij leert ook om te gaan met frustratie en dat zij het niet altijd op haar manier kan krijgen.
Wil je leren hoe je effectief grenzen kunt stellen en consequent kunt zijn?
Ontdek dan de cursus ‘Effectief en Verbindend Opvoeden met Positive Discipline’—de perfecte stap om dit op een liefdevolle en praktische manier in de praktijk te brengen. Klik hier voor meer informatie!