Komt jouw kind wel eens moe uit school? Merk je dan dat eigenlijk alles wat je zegt verkeerd lijkt te zijn? Je kind schreeuwt, heeft een huilbui of staart boos voor zich uit zonder iets te zeggen. En dat terwijl jij zo graag wilt horen hoe leuk de dag op school was en wat je kind heeft geleerd. Jij wil graag gezelligheid; daarvoor in de plaats merk je dat jij je schrap moet zetten voor een heftige middag.

Kinderen krijgen tegenwoordig heel veel input; op school, van klasgenootjes, met naschoolse activiteiten, via beeldschermen en dan willen wij thuis ook nog vaak van alles.

Het is dus helemaal niet gek dat de emmer van een kind op een gegeven moment vol zit.

Als die emmer vol zit dan is dit vaak terug te zien in het gedrag van een kind. Het kind gaat lastig doen, zeuren, drammen, anderen irriteren of krijgt een driftbui.

Hoe ga je als ouder hier mee om?

De meeste ouders hebben als eerste neiging om dan te reageren op wat het kind doet; “Jij mag niet slaan!” of “Doe nou rustig!” of “Laat je broertje met rust!” zijn termen die wij dan vaak gebruiken. De vraag is of een kind, in zo’n staat van doen dit überhaupt nog kan horen. Een kind is op zo’n moment totaal overprikkelt. Factoren die hieraan kunnen bijdragen zijn te weinig slapen en moeheid, spanning, maar sommige kinderen zijn hier ook gewoon gevoeliger voor dan anderen kinderen.

Prikkelgevoeligheid heeft te maken met de verwerking van prikkels door het zenuwstelsel. Normaal gesproken kan een uitgerust brein alle prikkels die binnenkomen filteren. Hierbij wordt de sensorische input opgesplitst met wat er op dat moment nodig is om binnen te krijgen en wat er niet nodig is. De prikkels die niet nodig zijn worden dan niet binnengelaten. Het gaat over zowel interne als externe prikkels; geluiden, visuele input, maar ook smaak en hoe iets voelt. Als een kind dat allemaal wel binnenkrijgt is het begrijpelijk dat het op een gegeven moment te veel is. Er moet iets uit die emmer. Zelf merk ik ook dat als ik in een drukke ruimte ben geweest ik totaal overprikkeld ben; ik heb dan behoefte aan rust en stilte en moet hier echt even van bij komen. Sommige kinderen hebben dit ook.

“Mijn lieve, enthusiaste, leergierige zoon raakt soms oververmoeid/overprikkeld, en kan ondanks zijn vermoeidheid niet tot rust komen. Soms raakt hij op den duur overstuur. Ik ben benieuwd hoe ik hem kan helpen (op tijd) rust te pakken.”

— Moeder van een 4-jarige zoon

Hoe help je een overprikkeld kind weer rustig worden?

Neem het niet persoonlijk, voel je niet aangesproken. Dit is niet iets dat je kind expres doet. Het is overmacht. Je kind heeft even geen controle meer over zijn eigen emoties. Dus probeer rustig te blijven.
Sommige kinderen hebben op zo’n moment juist even rust nodig, andere kinderen willen juist even lekker bewegen. Vraag je kind dus waar het behoefte aan heeft; geef een keuze. Als je kind behoefte heeft aan rust, dan kan een positieve time-out plek (uit de Positive Discipline opvoedfilosofie) hierbij erg helpen. Dit is niet de time-out plek die we kennen waarbij een kind, als straf, naar de trap of zijn kamer gestuurd wordt. Het is een fijne plek die een kind samen met jou creëert waarbij er nagedacht is over wat een kind helpt om rustig te kunnen worden. Misschien ligt er dus een knuffel of een tekenblok of een stripboek. Vervolgens is het belangrijk dat het kind er niet naar toe gestuurd wordt maar kan kiezen om naar deze fijne plek te gaan of misschien meer behoefte heeft om even buiten te rennen. Het prentenboek Jaspers Coole Ruimte legt aan kinderen uit hoe zij een positieve time-out plek kunnen maken.
Krijgt je kind genoeg beweging om de energie even te ontladen? Als je kind bijvoorbeeld een uur gespannen achter een game heeft gezeten en een lading game prikkels binnen heeft gekregen, dan is de natuurlijke energie opgekropt. Dit barst dan in een keer los. Daarom is regelmatig bewegen voor kinderen zo belangrijk. Dus zorg dat je kind op een sport zit en probeer de dagen dat er niet gesport wordt kansen te creëren dat je kind lekker buiten kan spelen en rennen.
Probeer even stil te staan bij de vraag of je kind juist graag wil vertellen of even behoefte heeft aan rust en stilte. Vind je kind het moeilijk om te vertellen, maar wil hij/zij dat wel? Dan kan je de hulp van een ‘kletsboekje’ gebruiken. Deze heb ik een tijd samen met mijn dochter doorgenomen voordat zij ging slapen. Het helpt kinderen om alles van de dag te verwerken en ook om onder woorden te brengen wat zij hebben ervaren.
Luister samen even naar rustgevende muziek of laat je kind naar een luisterboek luisteren. De positieve gevoelens die muziek kan geven, werkt tegelijkertijd als een anti-stress middel. Sommige kinderen vinden het fijn om dan een koptelefoon op te zetten zodat zij zich even helemaal van de buitenwereld kunnen afsluiten.
Vraag of je kind behoefte heeft aan een knuffel, geef een zachte massage of leg gewoon even je hand op de arm van je kind. Door lichamelijk contact kunnen kinderen zich makkelijker ontspannen. Een huisdier kan hierbij ook goed helpen. Als je kind rustig genoeg is om even te knuffelen met de hond, poes of hamster dan kan dat helpen om rustig te worden. Onze honden worden hier vaak voor gebruikt.

Tot slot wil ik je aanraden om hierin je kind goed te leren kennen. Dit is de manier om het ook voor te kunnen zijn. Als je weet dat je kind prikkelgevoelig is, zorg dan dat je bewust drukke situaties en prikkelrijke omgevingen wel of niet opzoekt, dat je er maar kort blijft en dat je met je kind afstemt als het teveel wordt en tijd is om te gaan. Je kunt hier samen over praten en ontdekken wat wel en minder goed werkt.