Laatst kreeg ik deze vraag van een ouder over opruimen: hoe vermijd ik discussies met kinderen over opruimen? Deze moeder vertelde dat er altijd discussie is als zij de kinderen vraagt om hun speelgoed op te ruimen. Dit is vervelend want het is een terugkerend iets…als kinderen hebben gespeeld dan is het ook nodig om het speelgoed weer op te ruimen. En je hebt als moeder of vader weinig zin om als een politieagent het opruimen te regelen. Hoe fijn zou het zijn als de kinderen het gewoon zelf doen zonder dat je dit hoeft te vragen!
Mijn kind wil niet opruimen
Kinderen hebben andere prioriteiten dat wij. Zij zien de rommel niet zo, hebben daar minder last van en vinden, na het spelen, vaak weer iets anders om zich op te richten. Kinderen zien dus niet zo het nut in van opruimen. Daarbij komt ook dat wij als ouders de neiging hebben om bevelen te gaan geven als het over opruimen gaat…misschien vraag je het de eerste keer vriendelijk en dan raak je geïrriteerd en ga je zeggen wat je kind moet doen en hoe snel het moet gaan. Dan komt er dus een ‘moeten’ sfeer, en omdat dit iets is dat dagelijks terugkomt schieten wij als ouders snel in die ‘moeten’ sfeer, want we hebben het toch al zo vaak gezegd… zo raak je snel in een negatieve spiraal, met als gevolg dat kinderen zich afsluiten als het moment daar is. Zij weten wat jij wil en zij willen dat niet!
Hoe leer je kinderen opruimen
Omdat opruimen iets is dat dagelijks terugkomt is het een goede situatie voor een ‘routine’. Kinderen hebben veel aan routines; ze zijn voorspelbaar en duidelijk, kinderen weten wat er dan van ze verwacht wordt. Daarnaast zijn routines goede manieren om kinderen bepaald gedrag aan te leren. Een voorbeeld van een routine met opruimen zou kunnen zijn dat vóór het eten het speelgoed opgeruimd moet zijn. Je zou dan met je kind samen een ‘routine poster’ kunnen maken waarop acties staan zoals: spelen, opruimen, handen wassen, eten. Let op want het is de bedoeling om zo’n routine poster samen met je kind te maken. Je kind kan daarbij de tekening maken of schrijven, afhankelijk van de leeftijd en mogelijkheden. En dan hang je die poster op in de woonkamer of keuken, zodat je kind het duidelijk kan zien. En als het tijd is om op te ruimen vraag je: “wat is het volgende op onze routine poster?” Zo wordt de poster de baas en hoef jij niet constant de ‘boosdoener’ te zijn. Nu zijn kinderen gewoon kinderen en daarmee wil ik zeggen dat het ook heel normaal is als zij dan een keer zeggen dat zij geen zin hebben. Het kan dat zij moe zijn, zich niet lekker voelen of dat er iets anders speelt. Probeer hier rekening mee te houden…en tegelijk consequent zijn…dat is lastig hè! Een keer een uitzondering is helemaal oké. Benoem dit dan even. En als jij geen reden ziet voor een uitzondering, dan vriendelijk en vastberaden volhouden: “Het is tijd om op te ruimen! Daarna kunnen we lekker gaan eten.”
Maar als het iedere dag gezeur en gemopper is, dan is het tijd om samen met elkaar te bespreken waardoor het niet lukt. Misschien is de routine niet helemaal handig, misschien is het te laat, misschien hebben ze honger en moet de volgorde aangepast worden…
Zeven tips om het opruimen soepel te laten verlopen:
1. Neem tijd om het samen te oefenen; als je kind nog jong is, doe dan mee. Benoem wat je doet als jij opruimt, vraag je kind om bepaalde dingen aan te geven, en zo ga je geleidelijk van het zelf doen naar samen doen naar zelfstandig laten doen.
2. Probeer het leuk te maken, met een muziekje erbij of tijdens het zingen van een liedje.
3. Geef zelf het goede voorbeeld.
4. Stel vragen ipv bevelen geven: “Wat doen we met ons speelgoed als we klaar zijn met spelen?” of “Ruim jij de blokken op en zal ik de auto’s opruimen, of liever andersom?”
5. Geef een seintje 5 minuten voordat het tijd is om op te ruimen; gebruik hier eventueel een kookwekker voor (omdat jonge kinderen nog niet weten wat 5 minuten is)
6. Het helpt als je vaste plekken hebt voor speelgoed; bijvoorbeeld een bepaalde doos voor de duplo of een lade voor de potloden.
7. Probeer duidelijk te zijn; dus niet “Ga nu opruimen” maar liever: “Fijn als jij de boekjes terug in de kast legt.”
Wat kan je van kinderen verwachten op welke leeftijd?
Kinderen kunnen vaak meer dan we denken!
Jonge kinderen vinden het vaak erg leuk om te helpen. En hoe jonger ze leren opruimen hoe makkelijker het daarna zal gaan. Tot vier jaar kan je eigenlijk nog niet verwachten van een kind om alles helemaal zelfstandig op te ruimen. Ze hebben hulp en begeleiding nodig. Zij zijn snel afgeleid. Dus doe het samen en probeer het leuk te maken. Vanaf 6 jaar zouden de meeste kinderen wel hun eigen kamer moeten kunnen opruimen, zolang zij het gaandeweg hebben geleerd en hebben meegeholpen. Vanaf ongeveer 8 jaar (en deze leeftijden zijn heel globaal) kunnen kinderen bepaalde verantwoordelijkheid en taakjes in huis krijgen. Dan kan je dus van ze verwachten dat zij zelf iets opruimen…vaak wel nadat het gevraagd is! Want opruimen blijft iets dat de meeste kinderen gewoon minder belangrijk vinden.
Wil je leren hoe je een routine poster maakt? En wil je positief leren omgaan met dit soort momenten? Overweeg dan om mee te doen met de cursus ‘Effectief en verbindend opvoeden met Positive Discipline’.