Ben jij een ‘tigermom’? Of meer een ‘curlingouder’? Of past de term ‘helikopter ouder’ meer bij jou?
Als ouders doen wij erg ons best om onze kinderen goed op te voeden. Tegelijkertijd worden we er niet voor opgeleid, is ieder kind weer anders en heeft een partner het vaak op een andere manier geleerd. Sommige ouders voeden op een vergelijkbare manier op als zij zelf zijn opgevoed, anderen kiezen er juist voor om het op een totaal andere manier aan te pakken. Hoe dan ook, opvoeden kan soms best lastig zijn. In die zoektocht hebben mensen vaak een eigen opvoedstijl. Deze bestaat deels uit persoonseigenschappen, deels uit wat je van je eigen ouders hebt geleerd en deels uit je eigen persoonlijke ontwikkeling.
Het kan helpen om bewust te zijn van je eigen opvoedstijl
Het kan helpen om bewust te zijn van je eigen opvoedingsstijl, zodat je weet waar je kracht ligt, wanneer je getriggerd wordt en welke momenten lastig voor je kunnen zijn. Ook kan het helpen om als partners van elkaar te weten welke opvoedstijl je beiden van nature hebt. Als deze erg verschillend zijn, kan dat soms ingewikkelde situaties en spanning geven. Door bewust te zijn van elkaars natuurlijke opvoedstijl kan je je krachten in het ouderschap versterken en elkaar helpen als dat even nodig is.
De 4 basis opvoedingsstijlen
Tegenwoordig zijn er vier opvoedingsstijlen die het meest worden genoemd. Ook vanuit de Positive Discipline (positief opvoeden) zijn deze vier stijlen het meest herkenbaar. Daarbij kijken we naar de mate van vriendelijkheid en van vastberadenheid. Het gaat om deze vier:
Autoritaire opvoedstijl (sterk op vastberaden, minder op vriendelijk): deze ouder is meer van de regels en wil graag controle hebben. Ouders zijn de baas en kinderen moeten gewoon gehoorzamen. Een voordeel is dat de verwachtingen naar een kind heel duidelijk zijn. Een nadeel kan zijn dat het kind meer vanuit angst reageert of opstandig wordt.
Toegeeflijke of laissez-faire opvoedstijl (sterk op vriendelijk, minder op vastberaden): deze ouder vindt het heel belangrijk dat hij/zij aardig gevonden wordt. Er zijn weinig regels en kinderen mogen zelf bepalen wat zij doen. Een voordeel is dat er waarschijnlijk weinig ruzie thuis is. Een nadeel kan zijn dat een kind niet leert omgaan met grenzen en het horen van ‘nee’.
Verwaarlozing (niet vriendelijk en niet vastberaden): deze ouder heeft weinig oog voor het kind. Deze stijl wordt meestal niet bewust gekozen, maar meer bepaald door de omstandigheden waar een ouder in zit.
Autoritatieve of democratische opvoedstijl (vriendelijk en vastberaden tegelijk): deze ouder hanteert een combinatie van duidelijkheid en houdt rekening met de wensen en behoeftes van het kind. Het kind wordt serieus genomen, er wordt uitleg gegeven en er wordt naar elkaar geluisterd. Een nadeel kan zijn dat dit meer tijd en geduld kost. Een voordeel kan zijn dat een kind verbinding met ouders voelt, zelfvertrouwen ontwikkelt, zelfstandig leert denken en dat er respect voor elkaar is.
Verschillend onderzoek heeft aangetoont dat de autoritatieve of democratische opvoedstijl uiteindelijk de meeste verbinding tussen ouders en kind bevordert. Daarnaast versterkt het de autonomie van kinderen, helpt het kinderen beter te presteren op school en zijn er minder gedragsproblemen.
Herken je al een bepaalde opvoedstijl bij jezelf?
Naast deze opvoedstijlen zijn er ook nog verschillende type ouders
Misschien herken jij je in een van de basis opvoedingsstijlen die ik net beschreven heb. Daarnaast zijn er ook verschillende type ouders, bijvoorbeeld: de ouder die altijd aan het knutselen is of de ouder die alles netjes en georganiseerd heeft. Misschien heb je wel eens gedacht: “Oh ik zou ook wel een moeder willen zijn die de lunchtrommels ’s ochtends al klaargemaakt heeft?”
Als we naar de verschillende type ouders kijken dan zijn er volgens het Enneagram 9 verschillende typen ouders (even in een notendop):
Type 1: De perfectionist
Dit is de ouder die een georganiseerd leven heeft. Met een sterk rechtvaardigheidsgevoel geeft deze ouder duidelijke grenzen aan.
Mogelijke uitdaging: niet te hard zijn voor jezelf of je kind; je kind de ruimte geven om iets op zijn eigen manier te doen.
Type 2: De ondersteuner
Dit is de warme, empathische ouder die graag het gevoel heeft nodig te zijn. Deze ouder laat de kinderen voor zijn eigen belang gaan.
Mogelijke uitdaging: niet te veel een people-pleaser zijn of mensen kwalijk nemen dat jij tijd hebt opgeofferd.
Type 3: De presteerder
Deze ouder is vaak zelfverzekerd en doelgericht. Vol energie en enthousiasme helpt deze ouder zijn kind door veel mogelijkheden en ervaringen heen.
Mogelijke uitdaging: balans brengen in eigen ambities zodat kinderen hier geen druk door voelen.
Type 4: De romanticus
Dit is de meer creatieve, sensitieve en empathische ouder die met veel plezier creatief bezig is met de kinderen.
Mogelijke uitdaging: eigen emoties in balans houden en niet op gezin overbrengen.
Type 5: De beschouwer
Deze ouder is vooral een denker en onderzoeker die zijn kind met veel nieuwe ontdekkingen en ideeën laat kennis maken.
Mogelijke uitdaging: Emoties kunnen ingewikkeld zijn dus het is belangrijk om oog te houden voor de emotionele behoeften van het kind.
Type 6: De vragensteller
Dit is de hardwerkende, verantwoordelijke en betrouwbare ouder, die zijn best doet een veilige thuisbasis te creëren en toekomstige problemen ziet aankomen en deze oplost.
Mogelijke uitdaging: Deze ouder heeft de neiging om overbezorgd en angstig te zijn. Geef je kind de ruimte om eigen stappen te zetten en risico’s te nemen.
Type 7: De levensgenieter
De spontane, enthousiaste en extraverte ouder die van nieuwe avonturen houdt en uitgebreid met de kinderen mee speelt.
Mogelijke uitdaging: oog houden voor de huishoudelijke dingen en het schoolwerk dat gedaan moeten worden.
Type 8: De bepaler
Dit is de directe, zelfverzekerde en gepassioneerde ouder die haar kind aanmoedigt om uitdagingen aan te gaan.
Mogelijke uitdaging: eigen emoties in de hand houden en in contact blijven met een kind.
Type 9: De bemiddelaar
Dit is de ouder die accepterend, easy-going en vriendelijk is. Door een stabiel en warm thuis te bieden is deze ouder er op gericht anderen tot steun te zijn.
Mogelijke uitdaging: ga niet al het conflict uit de weg, probeer een kind discipline bij te brengen vanuit liefde.
(Bron: Enneagram of Parenting, Elezabeth Wagele, 1997 en de Enneagram Stichting Nederland)
Perfect opvoeden bestaat niet!
Uiteindelijk zijn het allemaal maar categorieën en typeringen… jij voedt je kinderen op op jouw eigen manier. En dé perfecte ouder bestaat niet. Maar bewust zijn van je eigen manieren kan wel helpen om je kracht te kennen en die in te zetten. En het kan ook helpen om te weten welke momenten lastig voor je zijn en wanneer jij de hulp van je partner kunt inroepen. Door hier over te praten met je partner, of anderen in je omgeving, door het lezen van boeken of het volgen van een cursus kan jij jezelf daar ook verder in ontwikkelen. Het is mogelijk om nieuwe vaardigheden in het opvoeden aan te leren! Zie het als een stukje persoonlijke ontwikkeling (vanuit een Growthmindset; Carol Dweck), met als gevolg dat er thuis een fijnere sfeer is.